در سال ۳۱۲ میلادی، امپراتور کنستانتین به دین مسحیت گروید و پایتخت خود را به قسطنطنیه منتقل کرد. بعد از آن، شهر رم با رکود مواجه شد و مبارزات گلادیاتوری نیز در سال ۴۰۴ پایان یافت. این بنا برای مدت محدودی بعنوان کلیسا استفاده میشد و پس از آن دیواری به دور آن کشیده شد و بعنوان قلعه به کار میرفت.
پس از اینکه در جریان یک زلزله، نیمی از دیوار خارجی بنا فرو ریخت، این سازهی عظیم به متروکه تبدیل شد. بقایای این ساختمان تا مدتها به معدن سنگ تبدیل شده بود. مردم برای ساخت بناهای دیگر از قطعات سنگی آن استفاده میکردند. در سال ۱۷۴۴، پاپ بندیکت چهاردهم به این رویه پایان داد، چراکه این مکان را جایگاه مقدسی میدید.
امروزه بنای کولوسئوم در قلب رم قرار دارد. با وجود اینکه یکسوم از بنای اصلی آن فروریخته، ولی بنا هنوز شکوه و بزرگی خود را نگهداری کرده است. سالیانه هزاران گردشگر از این تماشاخانهی رومی دیدن میکنند و بزرگی و شکوه آن را میستایند.
حقایقی جالب دربارهی کولوسئوم
• این آمفیتئاتر بزرگ، مساحتی در حدود ۶ جریب را در بر میگیرد؛ چیزی حدود ۲۴ هزار مترمربع.
• ورودی این آمفیتئاتر برای اجرای مسابقات رایگان بوده است.
• محیط بیرونی بنا ۵۴۵ متر است. این تماشاخانه ۵۰ متر ارتفاع، ۱۸۹ متر بلندی و ۱۵۶ متر عرض دارد.
• در زمین تماشاخانه ۳۶ دریچه وجود داشته که از آنها برای اجرای جلوههای ویژه استفاده میشده است.
• از حیوانات مختلفی برای اجرای نمایش در این آمفیتئاتر استفاده میکردند که از گوشه و کنار امپراتوری روم به محل کولوسئوم منتقل میشدند. تنوع این حیوانات، بزرگی امپراتوری روم را نشان میدهد.
• در برگزاری نمایشها از حیواناتی چون شیر، ببر، کفتار، اسب آبی، کرگدن، تمساح، شترمرغ، بز کوهی، خرس و گورخر استفاده میشده است.
• بیش از بیست نوع گلادیاتور وجود داشته است.
• رومیان از این تماشاخانه برای برگزاری مراسم مختلفی استفاده میکردند. مراسمی چون نمایش مبارزات گلادیاتورها، نمایش مبارزهی حیوانات وحی، سرگرمیهای نمایشی، اعدام، مراسم مذهبی، نبردهای دریایی ساختگی، بازآفرینی صحنههای پیروزیهای مشهور رومیان.
کولوسئوم، محلی برای سرگرمی عمومی
شاید یکی از رایجترین برنامههایی که در این تماشاخانه برگزار میشده، نبرد گلادیاتورها باشد. گلادیاتورها، جنگندههای مسلحی بودند که باید تا سر حد مرگ در زمین برای سرگرمی حضار مبارزه میکردند.
مبارزهی حیوانات نیز یکی دیگر از مسابقات متداول در این تماشاخانه بود که به آن وناسیون (venatio) میگفتند. این مبارزات معمولاً با طراحیهای صحنهی پیشرفتهای برگزار میشدند تا محیط طبیعی زندگی حیوانات را القا کنند. حیوانات گوناگون از مکانهای مختلفی چون آفریقا و خاور میانه به این مکان منتقل میشدند تا در نمایشهای گوناگون از آنها استفاده شود. تعداد زیادی شیر، ببر، خرس، کرگدن، اسب آبی، فیل، زرافه و کروکودیل در این استادیوم، در جریان این مبارزات کشته شدند.
میگویند هنگامی که امپراتور تراژان (Trajan)، جشن پیروزی خود در داکیه (Dacia) در سال ۱۰۷ میلادی را در این تماشاخانه برگزار کرد، از ۱۱ هزار حیوان و ۱۰ هزار گلادیاتور استفاده کرده بود.
گلادیاتورها معمولا محکومان و مجرمان و اسیران جنگی بودند. به آنها آموزشهای خاصی در زمینهی هنرهای رزمی در مدارس گلادیاتوری داده میشد. مدارسی که رومیان ثروتمند آنها را اداره میکردند. البته بیشتر این گلادیاتورها جان خود را در جریان مبارزات از دست میدادند و فقط تعداد کمی از آنها که واقعا توانمند بودند و میتوانستند از نبردها جان سالم به در ببرند زنده میماندند و بعنوان قهرمان شناخته میشدند.
رومیان به این سرگرمیهای خشونتآمیز علاقهی خاصی داشتند. شنهای کف تماشاخانهی کولوسئوم پس از مسابقات تماما به خون آغشته میشد. اضافه بر مبارزات تا سرحد مرگ گلادیاتورها و صحنههای شکار حیوانات درنده، از این تماشاخانه برای برگزاری مراسم اعدام افراد مختلف نیز استفاده میشده است. این افراد محکوم به مرگ به شیوههای مختلفی کشته میشدند؛ یا با شمشیر یا با پرتاب تیر یا قرار گرفتن سر راه شیرهای گرسنه.
طبق گزارشهای قدیمی، کف این تماشاخانه طوری طراحی شده بود که امکان ذخیرهی آب برای اجرای جنگهای navalia proelia یا جنگهای دریایی شبیهسازیشده را داشته است. البته امکان تهیهی آب از قناتهای پیرامون برای اجرای چنین نمایشهایی وجود داشته، ولی باستانشناسان امروزی هنوز به این نتیجه نرسیدهاند که چگونه کف این تماشاخانه ضدآب طراحی شده تا آب را در خود نگه دارد و وارد بخشهای زیرزمینی نشود. عدهای معتقد هستند که این جنگهای دریایی در محل دیگری برگزار میشده است. برخی دیگر نیز اعتقاد دارند که این جنگها در سالهای ابتدایی و قبل از ساخت زیرزمینهای بنا انجام میگرفته است.
داستان دیگری میگوید که تعداد زیادی از اولین ایمانآورندگان به دین مسیحیت در این تماشاخانه به قتل رسیدهاند. ولی مطالعات تاریخی نشان میدهد که این قتل عام در تماشاخانهی Circus Flaminius در کنار رود تیبر انجام شده است.