طراحی و ساخت بنای تاج محل

طراحی و ساخت بنای تاج محل

این آرامگاه که به افتخار ممتاز محل، تاج محل نامیده شده است، از سنگ مرمر سفید تزیین شده با سنگ‌های قیمتی چون یشم، کریستال، سنگ لاجورد، آمیتیست و فیروزه ساخته شده است. این سنگ‌ها، اشکالی پیچیده را با تکنیک پرچین کاری (pietra dura) ایجاد کرده‌اند. گنبد مرکزی این آرامگاه، ۷۳ متر ارتفاع دارد و با چهار گنبد کوچک‌تر دیگر احاطه شده است.

چهار ستون یا مناره‌ی بلند و باریک نیز در چهار گوشه‌ی آن قرار دارند. بر اساس سنت‌های اسلامی، آیاتی از قرآن با خط خوش بر ورودی قوسی‌شکل آرامگاه و بخش‌های دیگری از این مجموعه حکاکی شده است. درون آرامگاه، اتاق مرمرینی هشت‌ضلعی وجود دارد که با حکاکی‌ها و سنگ‌های قیمتی تزیین شده و تُهی‌گور (مقبره‌ی نمادین) ممتاز محل در آن قرار دارد. تابوت‌دان سنگی وی که پیکر ممتاز محل در آن قرار گرفته است در بخش پایین‌تر و هم سطح باغ قرار دارد.

بقیه‌ی مجموعه‌ی تاج محل شامل وردی اصلی از جنس ماسه‌سنگ قرمز و باغی مربعی‌شکل است که با استخرهای باریکی از آب به چهار بخش تقسیم شده است. این باغ به سبک باغ‌های ایرانی ساخته شده است. یک مسجد ماسه‌سنگی قرمز رنگ و بنایی شبیه آن تحت عنوان «جواب» یا «آینه» هم راستا با آن در این مجموعه قرار دارد.

با گذر زمان، شاه جهان تصمیم گرفت آرامگاه بزرگ دیگری در کنار رود جمنا برای خود بسازد و آن را با پلی به آرامگاه ممتاز محل متصل کند. ولی اورنگ‌زیب، سومین پسر شاه جهان از ممتاز محل، در سال ۱۶۵۸ قدرت را به دست گرفت و پدر بیمارش را از مقام خود عزل کرد. شاه جهان سال‌های پایان عمرش را در بازداشت خانگی در برجی در قلعه‌ی سرخ آگرا به سر برد. جایی که چشم‌انداز قشنگی از آرامگاه باشکوه همسر محبوبش را پیش چشمان وی به نمایش می‌گذاشت. شاه جهان در سال ۱۶۶۶ از دنیا رفت و در کنار همسرش به خاک سپرده شد.

حقایقی جالب درباره‌ی تاج محل

• داستان‌ها و افسانه‌های زیادی راجع به این بنای باشکوه مطرح می‌شود.

• در یکی از این داستان‌ها نقل شده است که شاه جهان، دستور داده تا دست معماران بنا را قطع کنند تا دیگر کسی نتواند همانند آن را بسازد یا می‌گویند وی قصد داشته تا مقبره‌ای دیگر برای خود بسازد که تمام آن از سنگ مرمر سیاه باشد.

• این مقبره با اشیاء و وسایل مجلل و باشکوهی نظیر فرش‌های ایرانی و چراغ‌ها و شمعدان‌های زرین زینت داده شده بود.

• در میان عجایب هفتگانه‌ی جدید جهان، بی شک تاج محل زیباترین آن‌ها است.

• تاج محل گاهی با عنوان تاج قصرها نیز شناخته می‌شود، چرا که قشنگی و شکوهش وصف‌ناپذیر است.

• تاج محل نمادی از عشق بین شاه جهان و همسر محبوبش ممتاز محل است که هنگام تولد چهاردهمین فرزندش از دنیا رفت.

• ساخت این بنا یک سال پس از مرگ ممتاز محل آغاز شد و حدود بیست سال طول کشید.

• شاه جهان اضافه بر ممتاز محل دو همسر دیگر به نام‌های قندهاری بیگم و عزالنساء بیگم داشت، ولی ممتاز محل همسر محبوب وی بود.

• نام واقعی شاه جهان، خرم شهاب‌الدین محمد و نام واقعی ممتاز محل، ارجمند بانو بیگم بود.

• مدرس احمد لاهوری معمار اصلی ساخت این بنای باشکوه بود.

• شاه جهان برای ساخت این بنا ۳۲ میلیون روپیه هند هزینه کرد که چیزی در حدود ۵۲/۸ میلیارد روپیه‌ی هندی در زمان امروز است.

• تاج محل بنای بزرگی است که اساسا از مرمر سفید مکرانای راجستان ساخته شده است. در ساخت آن از یشم سبز پنجاب، یشم و کریستال چین، فیروزه‌ی تبت، سنگ لاجورد افغانستان، یاقوت کبود سری‌لانکا و عقیق عربستان استفاده شده است. در مجموع، ۲۸ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی در ساخت این بنا به کار رفته است.

• رنگ نمای این بنای دیدنی در ساعت های مختلف روز تغییر می‌کند. از خاکستری و زرد و گرفته تا کرم و سفید خیره‌کننده.

• این مجموعه مساحتی معادل ۱۷ هکتار را در بر می‌گیرد. ارتفاع گنبد اصلی آن ۷۳ متر و ارتفاع مناره‌های آن ۴۰ متر است. این بنا از یک سازه‌ی بیست طبقه بلندتر است.

• مقبره‌ی شاه جهان و ممتاز محل در داخل بنا قرار دارد. مقبره‌ی بزرگ‌تر برای پادشاه و مقبره‌ی کوچک‌تر برای ملکه است. ۹۹ نام خداوند در پیرامون مقبره‌ها حکاکی شده است.

• تاج محل به نحوی ساخته شده که برای نگهداری استحکام خود مستمند جویبار کوچکی از رود جمنا است. ولی با وجود مشکلاتی نظیر خشک شدن رود، نگرانی‌هایی برای آینده‌ی تاج محل وجود دارد.

• بسیاری از سنگ‌های قیمتی به کار رفته در بنا غارت شده‌اند. به نظر می‌رسد انگلیسی‌ها در جریان شورش سال ۱۸۵۷، قسمتی از این سنگ‌ها را دزدیده‌اند.

• مناره‌های تاج محل کاملا نود درجه با افق نیستند و کمی رو به بیرون انحراف دارند. به این علت مناره‌ها بدین شکل طراحی شده‌اند که در صورت وقوع زلزله، به سمت بیرون سقوط کرده و باعث خرابی دیگر قسمت‌های بنا نشوند.